Romeinse tijd

Nieuwe technieken
In de romeinse tijd (12 v. Chr. tot ongeveer 450 na Chr.) wordt voor de productie van aardewerk nog overwegend gebruik gemaakt van dezelfde technieken die men voor de Romeinse tijd ook gebruikte. Alles wordt in Nederland nog met de hand gemaakt. Er is echter ook import van elders in het Romeinse rijk gemaakt aardewerk. Hierdoor komen de Nederlanders in aanraking met andere technieken. Veel van deze technieken worden echter niet of niet direct door de locale ambachtslieden opgepikt. De directe invloed ervan op de door de Nederlandse pottenbakkers geproduceerde potten, schalen en kommen is dan ook beperkt.

De belangrijkste technische vernieuwingen waar de Nederlanders dankzij de Romeinen mee in aanraking komen zijn:

1. De ontwikkeling van de oven
2. De introductie van de pottenbakkersschijf
3. Terra Sigilata
4. Reliëf door vormschotels

Ook de verscheidenheid aan vormen neemt toe. Er zijn kruiken, amforen, schalen, potten, voorraadpotten en nog veel meer. Het Romeinse aardewerk dat naar Nederland komt mist de ingekraste of ingedrukte versieringen die in Nederland veel voorkomen. In plaats daarvan zijn ze helemaal niet versiert, of juist zeer uitgebreid met reliëfs voor het sjiekere aardewerk.

De ontwikkeling van de keramiek oven
Het Nederlandse aardewerk wordt tot de Romeinse tijd gestookt in open vuurkuilen. Hierbij wordt een temperatuur bereikt van ongeveer 600 °C. Dit geeft echter niet erg sterk en vrij bros aardewerk. De Romeinen hadden echter al ovens ontwikkelt. Deze bereikten een temperatuur van ongeveer 900 °C. Dit maakte het gebakken werk veel sterker, wat natuurlijk het voordeel heeft dat potten en andere aardewerken voorwerpen minder snel kapot gingen. Ook in Nederland hebben archeologen een aantal keramiekovens gevonden uit de Romeinse tijd. Dit betekent dat deze voor de Nederlanders nieuwe techniek in elk geval deels is overgenomen door de lokale bevolking.

De pottenbakkersschijf

De Romeinen kenden al langer de pottenbakkersschijf. De introductie van de pottenbakkersschijf maakte de aardewerkindustrie mogelijk in het Romeinse rijk. Het ambachtelijke, handgevormde aardewerk dat de bevolking gebruikte voor de komst van de Romeinen werd er heel geleidelijk door verdrongen. Het op de draaischijf vervaardigde, Romeinse aardewerk werd seriematig, in veel kortere tijd en in grote aantallen gemaakt. Het was daardoor goedkoper dan het inheemse. Door de toegenomen handel bereikte het ook Nederland.

Terra sigillata
Terrra sigillata is een dunne laag satijn glanzende klei in slibvorm (engobe) die over de vaas of pot wordt aangebracht. Het geeft daarom een heel andere verschijningsvorm aan de klei. Terra sigillata betekent letterlijk: gestempelde aarde. Dit heeft te maken met het feit dat het in de Romeinse tijd vaak in combinatie werd gebruikt met stempels. Het werd gebruikt voor een luxe soort aardewerk dat op verschillende plaatsen in het Romeinse Rijk werd vervaardigd. Het terra sigillata dat in Nederland wordt gevonden is meestal geïmporteerd uit Noord-Frankrijk of uit het Nederrijngebied. In Nederland zelf werd het niet gemaakt.

Terra sigillata bestaat uit de fijnste deeltjes van de klei, die over het hele werkstuk worden aangebracht voor het werkstuk wordt gestookt. Aanwrijven met een zachte doek als de slib net iets is gedroogd geeft de uiteindelijke glans. In de Romeinse tijd gebruikte men voor terra sigillata altijd rode klei. Door de kleinere kleideeltjes wordt de pot ook beter waterdicht.

Engobe
Engobe is niets anders dan slib van klei. De Romeinen gebruikten dit al lang en hun terra sigillata is een heel technisch verfijnde vorm hiervan waarbij alleen de fijnste kleideeltjes werden gebruikt. Voor de Nederlanders was echter ook het gebruik van kleislib in een andere kleur dan de kleislib van de pot of vaas zelf over de vorm heen nieuw.

Reliëf

Op een deel van het aardewerk met terra sigillata zijn zeer veel meer verfijndere reliefs aangebracht dan tot dan toe gekend was in Nederland. Bij de vervaardiging ervan werd gebruik gemaakt van zogenaamde vormschotels. Dit zijn gebakken vormen waarin de reliëfs in negatief al aanwezig zijn. Op de draaischijf werden deze gevuld met een dunne laag klei tegen de rand. Dit werd te drogen gezet, waardoor door de krimp van de klei door het drogen de klei los laat van de vormschotel.
Op de pot, beker of vaas werden daardoor allerlei heel gedetailleerde voorstellingen achter gelaten. Het onderwerp van de voorstelling kon van alles zijn. Veel sierlijke krullen, guirlandes, mensen en bladeren. De voorstelling liep meestal helemaal rondom de beker of schaal.

Ook maakten de Romeinen soms in reliëf met de hand gezichten op hun potten en drinkbekers.